Gıdanın bozulduğunu renkle bildiren çalışma tescil aldı

Doktorasını mikrobiyoloji alanında yapan Atatürk Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gonca Alak, 3 yıl önce nütrisyon hemşiresi olan kız kardeşi ve doktor eniştesiyle yaptığı sohbet üzerine, hastane dışında özellikle evde bakımları süren ağızdan beslenemeyen hastaların, beslenme torbasındaki gıdanın bozulma durumunun öğrenilebilmesi fikri üzerinde çalışmaya başladı.

Bu kapsamda yaklaşık 1 yıl kadar laboratuvar ortamında beslenme torbasına konulan gıdalarda gelişebilecek bakteriler üzerine çalışan Alak, daha sonra beslenme torbasına entegre sensör ve mikroçiplerle bozulan gıdanın ambalajda oluşacak renk değişimi ile tespit edilebileceğini, ambalaj renk değişimi baz alınarak beslenme solüsyonunun (beslenme karışımı) tüketime uygun olup olmadığının izlenebileceğini tespit etti. Alak’ın “Mikroçip Entegreli Akıllı Beslenme Torbası” adını verdiği çalışma, Türk Patent ve Marka Kurumunca fikri mülkiyet haklarının korunması kapsamında “buluş” başlığıyla tescillendi.

“Süreçte fikir, nütrisyon hemşiresi kız kardeşimdi “

Prof. Dr. Alak, gıdaların tüketime uygun olup olmadığının en kolay şekilde anlaşılması için çalıştığını söyledi. Bu süreçte fikrin nütrisyon hemşiresi kız kardeşinden çıktığını belirten Alak, “Özellikle evde bakım kısımlarında ya da konu hakkında eğitimi olmayan kişilerce yapılan hasta gözetiminde, hasta sağlığını etkileyebilecek birtakım problemlerin oluşabileceğinden bahsetmişti. Biz de bu çalışmayla çözümler bulmaya ve süreci hastanın konforuna uygun şekilde düzenlemeye gayret ettik.” dedi.

Alak, kardeşinin çalıştığı bölümde, normal şartlarda oral (ağız) yoluyla hastaların beslenmesinin mümkün olmadığını, bu hastaların özel yöntemlerle oluşturulmuş mide tüpü (peg) ya da bağırsağa yerleştirilen beslenme tüpü yardımı ile beslendiğine işaret etti.

Hastane şartlarında eğitimli hemşirelerin kontrolünde bu tarz hastalar için her şeyin yolunda ilerlediğini ancak bu hastaların eve çıkarıldığında birtakım problemlerin yaşanabileceği yönünde kaygıları olduğunu anlatan Alak, “Bu ürünler, çok hassas ve özellikle bakterilerin gelişimini kolaylaştıracak çok zengin besin içeriğine sahip ürünlerdir. Bu yönüyle uygun koşullar sağlanamadığında ürünler kısa sürede hasta sağlığını tehdit edebilecek bir maddeye dönüşebilmektedir. Bu anlamda hastaya yarar sağlamak yerine, bazen bu çevresel etmenler, hijyen koşullarının sağlanamaması ve bireysel farkındalıkların olmaması gibi süreçler maalesef hastaya zarar verebiliyor.” diye konuştu.

“Ürünün raf ömrü hakkında bize bilgi verecek”

Alak, beslenme torbasındaki gıdaların 12 saat gibi uzun zaman diliminde hastaların tüketimine sunulduğunu, zaman diliminin aşılması, çevresel şartların uygun olmaması gibi gerekçelerle bu ürünlerle ilgili özellikle evde eğitimli olmayan kişilerce yapılan beslenme takibinde sorunların yaşanabileceğine dikkati çekti.

Hasta yakınlarını rahatlatmayı ve hastaların güvenli şekilde ürünlerini tüketmesini amaçladıklarını vurgulayan Alak, şunları kaydetti:

“Özelikle bu enteral beslenme torbalarına bir mikroçip entegre edilip, bu çipin bozulmada etkin olan bakterilerin sekonder metabolitlerine karşı verdiği reaksiyonu gözlemlemeye çalıştık. Mikroçip, beslenme solüsyonunda üreyen bakterilerin oluşturduğu metabolitler ile reaksiyona girerek renk değişimi gelişecek ve ambalaj içindeki ürünün raf ömrü hakkında bize bilgi verecek. Bu renk değişimi hasta yakınına veya bakımla ilgili olan kişiye gıdanın tüketilemeyeceği yönündeki uyarıyı görsel ve güçlü şekilde vermesini sağlayacak. Bu torbalar hasta ve yakınlarının hatta hastanede hasta bakımından sorumlu sağlık profesyonellerinin bile işini kolaylaştıracak.”

Alak, fikrin oluşumundan laboratuvar sürecine kadar destek veren hemşire kardeşi Filiz ve doktor eşi Enver Aval’a teşekkür ederek, üniversitesinin sağladığı fonlarla çalışmalarını sanayi ile buluşturup ticari boyuta taşıyacaklarını sözlerine ekledi.